Chầu Đệ Tam Thoải Phủ

“Hội đồng ba phủ nghiêm quân
Đệ Tam Chầu Thoải thanh tân hay là
Tóc mây rẽ mái mượt mà
Lưng ong mắt phượng da ngà điểm trang”

Chầu Đệ Tam Thoải Phủ  hay còn gọi ngắn gọn là Chầu Đệ Tam là vị Chầu Bà thứ ba trong hàng Tứ Phủ Chầu Bà, đứng sau Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn, trước Chầu Đệ Tứ Khâm Sai.

Chầu Đệ Tam là ai?

Tương truyền, Chầu Đệ Tam là Thủy Tinh Tiên Nữ tôn xưng là Lân Nữ Công Chúa, là con vua Thủy Tề dưới chốn Long Cung. Quyền cai coi giữ các tiên nữ chốn Thủy Phủ. Lại có tích nói rằng, Chầu Đệ Tam là con gái của Lạc Long Quân, danh hiệu Thủy Tinh Động Đình Ngọc Nữ Tam Giang Công Chúa, nhưng truyền thuyết này không được lưu truyền rộng rãi. Thực tế thì người ta vẫn công nhận Chầu Đệ Tam là con Vua Long Vương Bát Hải Động Đình hơn.

Ngoài ra, nhiều vùng còn quan niệm rằng Chầu Đệ Tam là hóa thân của Mẫu Đệ Tam, là người hầu cận bên Mẫu Thoải, nên một số vùng miền xem Chầu là hóa thân của Mẫu Đệ Tam. Tuy nhiên, điều này là không hợp lý do Mẫu Đệ Tam và Chầu Đệ Tam không phải cùng một vị.

Thần tích Chầu Đệ Tam

Chầu Đệ Tam là một thiên thần, chầu không giáng trần, không phải nhân thần vì vậy thần tích về Chầu Đệ Tam không rõ ràng và không có một ghi chép cụ thể nào cả. Lại nghe rằng Chầu vốn nghiêm nghị, hách danh, thập phần công chính; chứ không phải lúc nào cũng vui tươi, rộn rã.

Đền thờ Chầu Đệ Tam ở đâu ?

Chầu Đệ Tam thường được thờ tại các cửa sông cửa biển, nơi có đền thờ Mẫu Thoải. Trong đó, đền Hàn Sơn ( xã Hàn Sơn, huyện Hà Trung, Thanh Hóa) là ngôi đền thờ Chầu Đệ Tam nổi tiếng nhất.

Tại Phủ Dầy cũng có thờ tự Chầu Đệ Tam trong ban thờ Tứ phủ Chầu Bà.

Tiệc Chầu Đệ Tam vào ngày nào?

Ngày chính tiệc Chầu Đệ Tam tại đền Hàn Sơn là vào ngày 12/6 âm lịch.

Hình tượng Chầu Đệ Tam và đền Hàn Sơn (Thanh Hóa)

Căn Chầu Đệ Tam khi hầu đồng

Chầu Đệ Tam thường ít khi giáng ngự về đồng nhất, hoặc khi chầu ngự về ở các ngôi đền thờ các vị thánh Thoải Phủ, hoặc tại chính đền thờ Mẫu Thoải.  Các thanh đồng có căn Chầu Đệ Tam khi loan giá thường mặc trang phục áo màu trắng, đầu đội khăn trắng, cầm quạt trắng khai quang. Khi hát văn các cung văn vẫn thường sử dụng bản văn của Mẫu Thoải để dâng văn chầu. Có ý kiến cho rằng không nên như vậy, thay vào đó phải sử dụng bản văn riêng của Chầu.

Bản văn Chầu Đệ Tam

Khi hầu giá Chầu Đệ Tam, các cung văn thường dâng văn trích đoạn từ văn Mẫu Thoải ngoài ra còn có các bản văn sau:

Bản số 1

Chúa từ buổi giãi dầu sương tuyết

Đày non xanh bóng nguyệt hắt hiu

Thẩn thơ nắng sớm mưa chiều

Tiếng chim khắc khoải như khêu mạch sầu

Tưởng nông nỗi dòng châu lã chã

Trách ai làm hai ngả chia li

Từ nay mỗi độ xuân về

Cầu ô lỡ nhịp sông khuya vắng thuyền

Bứt dứt nhẽ thung huyên nghĩa cả

Tấm thân này có sá chi đâu

Lẽ nào nát ngọc trẩm châu

Vùi hoa dập liễu bởi câu tam tòng

Xót vì nỗi má hồng bội bạc

Âu cũng đành bèo dạt mây trôi

Sức này há kể chi ai

Lòng trinh chuyển động đất trời chứng minh

Bản số 2

Xuân qua ba tiết tháng hè

Thu rồi đông đến mây che thanh nhàn

Mừng giầu mừng thịnh mừng sang

Phú lại mừng quý quan sang mừng giầu

Làm tôi Chầu độ sống lâu

Phơ phơ tóc bạc trên đầu bằng bông

Trứng rồng lại nở ra rồng

Hạt thông lại nẩy chồi thông rườm rà

Bốn phương phẳng lặng can qua

Dân an quốc thái xướng ca chơi bời

Quân thần phải đạo chúa tôi

Trên thuận lòng trời dưới thuận long dân

Hội đồng ba phủ nghiêm quân

Đệ tam chầu thoải thanh tân hay là

Tóc mây rẽ mái mượt mà

Lưng ong mắt phượng da ngà điểm trang

Tay đàn tang tính tình tang

Miệng cười hoa nở ai đang hầu Chầu

Muôn dân thiên hạ cúi đầu

Quyền Chầu cai quản bộ hầu nàng tiên

Rong chơi cửa phủ cửa đền

Vâng lệnh Mẫu truyền giáng phúc trừ tai

Ơn trên tiếp lộc ban tài

Độ cho già trẻ gái trai yên lành

Khi vui trống phách rập rình

Đỉnh đang thơ phú tính tình giao ca

Thơ thơ phú phú ngâm nga

Cung năm dịp bẩy cung ba dịp mười

Thơ dâng đã bốn câu rồi

Lạy bà bảo hộ tiểu tôi an lành

Chậu nước trong xin bà tẩy điện

Vuông nhiều điều còn vẹn liêm phong

Xin bà đại xá cho đồng

Kẻo còn nhầm lỗi kẻo còn dại ngây

Chúa tiên khéo miệng khéo tay

Miệng thời tấu đối tay may vóc rồng

Xách đầy theo Mẫu vô cung

Dệt tấm vóc rồng tiến đức vua cha

Lộc tài Chầu mới ban ra

Bổng lộc cho lắm lại nhiều hơn xưa

Đồng con hương khói phụng thờ

Ba mươi mồng một mười tư hôm rằm

Chữ rằng Thánh giáng lưu ân

Chầu bà ban lộc thiên xuân thọ trường.