Thứ Hai, 4 tháng 2, 2019

Sự tích Cô Tư Ỷ La

Cô Tư Ỷ La,  Cô Tư Địa Phủ hoặc là Cô Tư Tây Hồ là vị thánh Cô thứ tư thuộc hàng Tứ phủ Thánh Cô trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, sau Cô Bơ Thoải và trước Cô Năm Suối Lân. Cô Tư rất linh thiêng, hy vọng qua bài viết dưới đây ban biên tập xin tổng hợp gửi đến bạn đọc một số thông tin về vị thánh cô thứ tư này.

“Phủ Dầy trảy hội tháng ba
Sòng Sơn tháng chín kiệu hoa sẵn sàng
Thỉnh Cô trắc giáng bản đàn
Khuông phù đệ tử an khang thọ trường.”

Cô Tư Tây Hồ - Cô Tư Ỷ La - Cô Tư Địa Phủ

Sự tích Cô Tư Tây Hồ

Cô Tư Tây Hồ còn một danh hiệu khác là Cô Tư Tứ Tổng Tây Hồ. Dựa theo tên danh hiệu, có thể đoán rằng Cô từng giáng hiện tại đất Tây Hồ, Hà Nội. Hiện nay trong Phủ Tây Hồ và đình Tứ Liên cách Phủ Tây Hồ hơn 2 km đều có ban thờ Cô Tư. Dân gian vẫn còn câu ca:

“Ai ơi Tứ Tổng Tây Hồ
Hỏi thăm cho tới đền thờ Cô Tư”

Phủ Tây Hồ nằm tại ven bờ Hồ Tây, địa chỉ số 52 Đặng Thai Mai, phường Quảng An, quận Tây Hồ, Hà Nội. Nơi đây chính thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh (nên gọi là Phủ), chỉ cách trung tâm thành phố khoảng 4km về phía Tây, ngoài ra trong phủ còn có các ban Tam phủ công đồng, Tứ phủ vạn linh, Hội đồng các quan, Quan Âm Bồ Tát, Ngọc Hoàng Thượng Đế và Tam tòa Thánh Mẫu.

Với cổng Tam Quan cao rộng cùng khuôn viên rộng rãi, quy mô lớn nhất cùng các công trình kiến trúc như Điện Sơn Trang, ở phía bên trái là lầu Cậu còn phía bên phải có lầu Cô. Lầu Cậu, lầu Cô tuy nhỏ nhưng thiết kế mang đậm kiến trúc tâm linh. Câu đối đắp nổi ở hai bên thể hiện nhiệm vụ cao cả của Cậu và Cô đối với Thánh Mẫu: Hộ vệ hoàng cung dương hách trạcTùy tòng Mẫu giá hiển uy linh.

Sự tích Cô Tư Ỷ La

Khác với các vị thánh cô khác trong hệ thống Tứ Phủ, Cô Tư Ỷ La là một trong các Cô Sơn Trang theo hầu Mẫu Thượng Ngàn trên đất Tuyên Quang. Khi Mẫu ngự tại đó, nhân dân lập đền thờ Mẫu Ỷ La nên cô Tư hầu cận bên Mẫu vì vậy cũng được gọi là Cô Tư Ỷ La.

Cô Tư Ỷ La vốn là con gái vua Đế Thích chính cung, cô vâng lệnh vua cha theo hầu Mẫu Thượng Ngàn tại đất Tuyên Quang. Tương truyền, Cô Tư xinh đẹp, dịu dàng, giỏi giang nên Mẫu rất yêu quý cô thường cho cô theo hầu cận bên cạnh mình. Do đó, tại đền Mẫu Ỷ La, Cô Tư Ỷ La được thờ tại chính cung cận kề Mẫu Thượng Ngàn.

Hương thơm thấu chín tầng trời
Cô Tư thượng ngự chính nơi bản đền
Hội đàn thập nhị cung tiên
Cô Tư ngự áo hoa hiên dịu dàng

Sự tích Cô Tư Địa Phủ

Hiện nay có rất ít thông tin kể về vị thánh cô này, không có nhiều thần tích về Cô Tư Địa Phủ, dân gian chỉ biết rằng Cô là một trong bốn Thánh Cô khâm sai. Nhiều người cho rằng Cô Tư Địa Phủ là tên gọi khác của cô Tư Ỷ La hay Cô Tư Tây Hồ. Tuy nhiên, theo lập luận bên dưới đây thì có thể các cô là những thánh cô khác nhau.

Chủ Nhật, 3 tháng 2, 2019

Sự tích Cô Bơ Thoải Phủ

Cô Bơ Thoải hay còn gọi là Cô Bơ Thoải Phủ, Cô Bơ Thoải Cung hay Cô Ba Bông, là một trong những vị Thánh Cô anh linh bậc nhất hệ thống Tứ Phủ Thánh Cô của Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Tứ Phủ. Trong hàng Thánh Cô, Cô Bơ Thoải đứng sau Cô Đôi Thượng Ngàn và trước Cô Tư Ỷ La.

“Hàn Sơn tụ khí chung linh
Có Cô Ba Thoải giáng sinh phù đời.
Hỡi ai đi ngược về xuôi,
Sông bao nhiêu nước ơn người bấy nhiêu”

                                                                                                          — Văn cô Bơ Thoải —

Cô Bơ Thoải


Cô Bơ Thoải là ai ?

Cô Bơ Thoải là vị thánh cô thứ ba trong hàng Tứ phủ Thánh cô,cai quản miền Thoải Cung vì vậy còn được gọi là Cô Bơ Thoải Cung. Cô vốn là con giá vua Thủy Tề ở dưới Thoải Cung được phong là Thoải Cung Công Chúa. Có người còn nói rằng, Cô là con gái Long Vương rất xinh đẹp nết na nên được Mẫu cho theo hầu cận, chầu chực trong cung cấm.

Sự tích Cô Bơ Thoải

Có rất nhiều câu chuyện, thần tích về Cô Bơ Thoải được lưu truyền, dưới đây ban biên tập gửi tới quý độc giả một số thần tích về cô Bơ được lưu truyền cho tới ngày nay.

Thần tích Cô Bơ Thoải giáng sinh vào thời vua Lê Trung Hưng

Chuyện kể rằng Đức Thái Bà nằm mộng thấy có người con gái xinh đẹp, dáng ngọc thướt tha, tóc mượt mắt sáng, má hồng, môi đỏ, cổ cao ba ngấn, mặc áo trắng. Nàng đến trước sập nằm dâng lên người một viên minh châu rồi nói rằng mình vốn là Thủy Cung Tiên Nữ, nay vâng lệnh cao minh lên phàm trần đầu thai vào nhà đó, sau này để giúp vua giúp nước, khi tỉnh rồi thì Thái Bà thụ thai. Đến ngày 2 tháng 8 thì bỗng trên trời mây xanh uốn lượn, nơi Thủy Cung nhã nhạc vang lên. Đúng lúc đó, Thái Bà hạ sinh ra được một người con gái, xem ra thì nhan sắc mười phần đúng như trước kia đã thấy chiêm bao. Thấy sự lạ kì vậy nên bà chắc hẳn con mình là bậc thần nữ giáng hạ, sau này sẽ ra tay phù đời nên hết lòng nuôi nấng dạy dỗ bảo ban. Cô lớn lên trở thành người thiếu nữ xinh đẹp, tưởng như ví với các bậc tài nữ từ ngàn xưa, lại giỏi văn thơ đàn hát. Đến khi vừa độ trăng tròn thì cũng là lúc nước nhà phải chịu ách đô hộ của giặc Minh, cô cùng thân mẫu lánh vào phía sâu vùng Hà Trung  (Thanh Hóa), nơi ngã ba bến Đò Lèn, Phong Mục. Trong cuộc kháng chiến chống quân Minh, cô đã có công giúp vua Lê  trong những năm đầu kháng chiến (và có nơi còn nói rằng cô cũng hiển ứng giúp nhà Lê trong công cuộc “Phù Lê Dẹp Mạc” sau này).

Trong dân gian vẫn còn lưu truyền lại câu chuyện sau: Vào những năm đầu khởi nghĩa, nghĩa quân do Lê Lợi chỉ huy vẫn còn yếu về lực lượng, thường xuyên bị địch truy đuổi, một lần Lê Lợi bị địch đuổi đến ngã ba sông Thác Hàn ở Hà Trung thì gặp Cô Bơ đang tỉa ngô liền xin cô giúp đỡ. Cô bảo người lấy quần áo nông dân mặc vào, còn áo bào thì đem vùi xuống dưới ruộng ngô rồi cùng cô xuống ruộng giả như đang tỉa ngô.  Vừa lúc đó thì quân giặc kéo đến, chúng hỏi cô có thấy ai chạy qua đo không thì cô bảo rằng chỉ có cô và anh trai (do Lê Lợi đóng giả) đang tỉa ngô, thấy vậy quân giặc bỏ đi. Lê Lợi rất biết ơn cô, hẹn ngày sau đại thắng khải hoàn sẽ rước cô về triều đình phong công. Sau đó cô cũng không quản gian nguy, bí mật chèo thuyền trên ngã ba sông, chở quân sĩ qua sông, có khi là chở cả quân nhu quân lương. Có thể nói trong kháng chiến chống quân Minh thì công lao của cô là không nhỏ. Đến ngày khúc hát khải hoàn cất lên thì vua Lê mới nhớ đến người thiếu nữ năm xưa ở đất Hà Trung, liền sai quân đến đón, nhưng đến nơi thì cô đã thác tự bao giờ. Vua còn nghe các bô lão kể lại là ngày qua ngày cô đã một lòng đợi chờ, không chịu kết duyên cùng ai, cho đến khi thác hóa vẫn một lòng kiên trinh.

“Lê Triều Thần Phả Ngoại Biên” còn ghi chép:

Vào khoảng năm 1432, vua Lê Lợi có một đêm mộng thấy một nữ thủy thần báo mộng: “Ta là con gái vua Thủy tề đây, nhà vua còn nhớ là nợ ta một lời hẹn ước hay không ? Bây giờ nghiệp đế vương đã thành sao chưa thấy trả ?”. Vua Lê Lợi giật mình tỉnh dậy mới nhớ lại chuyện cũ. Ngày xưa, vào những năm đầu khởi nghĩa, Lê Lợi bị địch đuổi đến ngã ba sông Thác Hàn ở Hà Trung thì gặp cô gái xinh đẹp, đoan trang đang tỉa ngô được cô cứu thoát.Vua Lê Lợi để tỏ biết ơn cô, có nói với cô rằng: “Ta có một cháu trai tuấn tú, khôi ngô, văn võ song toàn. Sau này kháng chiến thành công ta sẽ gả cháu ta cho cô.” Người mà Lê Lợi nhắc đến chính là tướng quân Lê Khôi, cháu trai của Lê Lợi (tướng Lê Khôi chính là một trong các hiện thân của Quan Hoàng Mười được thờ tại đền Củi ngày nay). Cô gái ấy chính là hiện thân của Cô Bơ.   Tương truyền rằng, sau thắng lợi, Vua Lê Lợi có quay lại tìm cô gái nhưng không thấy. Như vậy lời hứa gả cô cho tướng Lê Khôi đã không được thực hiện.

Sau giấc mơ, biết cô gái tỉa ngô nơi xưa chính là con gái vua Thủy Tề, hiện thân lên cõi trần để giúp vua xây dựng nghiệp lớn, vua Lê Lợi đã phong cô là “Thượng Đằng Thần” và cho xây dựng đền Cô, để tưởng nhớ công lao của Cô.

Thứ Sáu, 1 tháng 2, 2019

Sự tích cô Đôi Thượng Ngàn

Cô Đôi Thượng Ngàn là vị thánh cô thứ hai thuộc hàng Tứ Phủ Thánh Cô trong Tín ngưỡng thờ Mẫu tam, tứ phủ của người Việt Cô nổi tiếng khắp miền thượng ngàn và là một trong những thánh cô được nhiều người biết đến nhất

Ngọc Điện chốn kim môn cô Đôi ra vào
Ngọc Điện chốn kim môn
Danh thơm ngoài cõi.
Tiếng đồn trong cung.

 

Cô đôi thượng ngàn

Sự tích Cô Đôi Thượng Ngàn.

Cô Đôi Thượng Ngàn vốn là con Vua Đế Thích trên Thiên Cung, được phong là Sơn Tinh Công Chúa. Sau cô giáng sinh xuống đất Ninh Bình làm con gái nhà một gia đình vị quan lang ở chốn sơn lâm.

Truyện kể rằng ngày xưa có một vị quan lang họ Hà người Mường, ở vùng Nho Quan, Ninh Bình. Ông vốn nổi tiếng khắp vùng vì đức độ, luôn phát tâm thiện nguyện, cứu giúp dân nghèo. Tuy vậy, hai ông bà đã vào tuổi trạc ngũ tuần, nhưng vẫn chưa có con. Vì vậy nên ông bà lập đàn tế trời cầu tự. Lời cầu xin vọng đến Ngọc Hoàng, ngài động lòng mới sai tiên Cô giáng sinh, đầu thai làm con ông bà. Mười hai tháng sau bà có thai và sinh hạ cô.

Lúc cô ra đời có đôi chim khách đến hót không ngừng, mừng tiên cô giáng sinh phàm trần. Năm Cô lên bốn tuổi, gia định vị quan lang chuyển tới làm quan ở Huyện Cao Phong, châu Mai Đà, tỉnh Hưng Hóa. Ở trên vùng cao, nước sinh hoạt thiếu thốn, dưới chân núi Đầu Rồng lại có con suối nước thần, nước trong mát quanh năm, người dân ở đó thường ra suối gánh nước về dùng, cô cũng thường ra đó gánh nước về giúp đỡ ông bà.Thời gian thấm thoát đã trôi qua, năm đó cô mười hai tuổi mà đã xinh đẹp tuyệt trần da trắng, tóc mượt, mặt tròn, lưng ong thon thả.

Chuyện kể rằng, Thánh Mẫu Thượng Ngàn yêu mến muốn thử lòng người trần gian, độ cho người có tâm, bèn hóa thành một bà lão đói khát, bệnh tật nằm lả ở gốc cây đa dưới chân núi Rồng. Bà nằm đó kêu rên từng tiếng khó nhọc, cầu mong sự giúp đỡ của mọi người qua lại, thế nhưng chẳng ai chịu ra tay cứu giúp. Đúng vừa lúc cô ra suối gánh nước thấy bà lão đáng thương, cô động lòng thương cảm bèn quỳ xuống vực bà ngồi dậy, cho bà uống nước. Bất chợt tự nhiên trời đất tối xầm, mây đen kéo tới, gió bụi cuốn lên mù mịt. Bà lão hiện thành Tiên Chúa Thượng Ngàn và nói với cô rằng bà chính là đức Diệu Tín Thiền Sư Lê Mại Đại Vương (tức Mẫu Thượng Ngàn). Vì thấy cô là người ngoan ngoãn, hiền lành, đức độ; kiếp trước là tiên nữ trên tiên giới, nghe lệnh Ngọc Hoàng mà hạ phàm báo ân cha mẹ; nên Mẫu độ cho cô thành tiên, trở về bên hầu cận bên cạnh Mẫu, cứu giúp nhân gian. Sau đó Mẫu rút cây gậy khắc đầu rồng bên mình ra trao cho cô. Cô nhận cây gậy rồi trở về nhà, bốn ngày sau thì hóa.

Rồi khi về thiên giới, cô được Mẫu Thượng Ngàn truyền cho vạn phép, giao cho cô dạy người rừng biết thống nhất về ngôn ngữ. Lúc thanh nhàn cô về ngự cảnh sơn lâm núi rừng ở đất Ninh Bình quê nhà, trong ba gian đền mát, cô cùng các bạn tiên nữ ca hát vui thú trên dốc Sườn Bò (nay thuộc xã Văn Phương, Nho Quan). Có khi cô biến hiện ra người thiếu nữ xinh đẹp, luận đàm văn thơ cùng các bậc danh sĩ, tương truyền cô cũng rất giỏi văn thơ, làm biết bao kẻ phải mến phục. Cô Đôi cũng là tiên cô cai quản kho lộc Sơn Lâm Sơn Trang, người trần gian ai nhất tâm thì thường được Cô Đôi ban thưởng, nhược bằng có nợ mà không mau trả lễ cô lại bắt đền nặng hơn.


Sự tích Thánh Cô Đệ Nhất Thượng Thiên

Trong tứ phủ thánh cô, cô Đệ Nhất Thượng Thiên là thánh cô đứng hàng đầu tiên. Sự tích về Thánh cô Đệ nhất Thượng Thiên, được phong là Thiên cung Công chúa trên Thiên Đình. Có người nói rằng cô cùng với Cô Chín hầu cận bên cạnh Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên (tức Mẫu Liễu Hạnh).

 

“Hương đưa nhang xạ ngát lừng
Thỉnh mời Cô Đệ Nhất Thượng Thiên ngự về
Khi chơi dạo cảnh Đền Rồng
Lúc về Phủ Bóng, Công Đồng, Tiên Hương”

Cô Đệ Nhất Thượng Thiên là ai?

Cô Đệ Nhất Thượng Thiên

 

Sư tích Cô Đệ Nhất Thượng Thiên

Theo dân gian kể lại Cô Đệ Nhất Thượng Thiên hay còn gọi là Cô Cả Đệ Nhất, cô là con vua cha Thủy Tề dưới thoải cung, được phong là Thiên cung Công chúa trên Thiên đình.

Sự tích về Cô có từ thời Hùng Vương, đây cũng là thần tích đầu tiên về việc cô giáng xuống hạ giới. Theo đó, khi các vua Hùng dựng nước và giữ nước, cô được vua cha Thủy Tề cho hạ phàm. Cô có công lớn trong việc giúp nhà nước Văn Lang thống nhất các bộ tộc trong nước. Đến thời Trần, Cô cũng được biết đến là vị tiên cô theo đức Thánh cả giết giặc phương Bắc.

Sự tích về cô sau đó tiếp tục được kể dưới thời nhà Lê sơ. Khi Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa ở đất Lam Sơn – Thanh Hóa, cô lại lần nữa giáng trần, góp công lớn giúp vua Lê Lợi diệt giặc Minh, lập ra nhà Lê.

Có nơi cho rằng Cô Đệ Nhất Thượng Thiên là thánh cô hầu cận kề bên Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Lại có nơi cho rằng Cô kề cận, tay biên tay chép bên Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên. Cô hầu cận mẫu, thường báo cáo mọi việc trần thế lên mẫu. Nên khi tấu khấn mẫu, người ta thường có lời tấu lên cô, để cô kêu thay lạy đỡ trước cửa Mẫu tôn kính.

Cô giá ngự trong cung tòa, kề cận bên Mẫu nên khi đến các đền phủ, người ta thường có lời tấu để cậy Cô kêu thay lạy đỡ trước cửa Vua Mẫu đình thần Tứ Phủ. Khi thanh nhàn, Cô cưỡi gió cưỡi mây rong chơi khắp chốn. Cô là tiên cô thần thông lục trí, chấm đồng về tiến Mẫu Sòng Sơn.

Bản văn Cô Đệ Nhất Thượng Thiên

Hương đưa nhang xạ ngát lừng
Thỉnh mời Cô Nhất về chơi Nam thành
Hải Phòng, Hà Nội, Bắc Ninh
Nội thành ngoại phố một mình rong chơi
Chơi thôi cô lại tái hồi
Nghệ An, Hà Tĩnh là nơi đi về
Có phen chơi sông Bồ Đề

Lê Chùa Hương Tích ra về thành Nam
Vân Hương Thiên Bản là làng
Nhận đồng chấm lính trần gian khắp miền
Quảng Bình Quảng Trị Thừa Thiên
Quảng Nam Quảng Ngãi Phú Yên Khánh Hòa

Bình Định Gia Định bao xa
Khi chơi Ba Dội lúc ra Chiêm Thành
Dạo chơi các tỉnh nức danh
Trở về tới đất tỉnh Thanh ngự đồng
Nhận đồng má phấn lưng ong
Cô Nhất chấm đồng tiến Mẫu Sòng Sơn

Phép cô lục trí ai hơn
Quyền cô cai quản giang sơn thủy tề
Khăn đào thắm phủ che
Khi chơi Phong Mục, Đồi Chè, Ba Bông
Khi chơi dạo cảnh Đền Rồng

Lúc về Phủ Bóng, Công Đồng, Tiên Hương
Kinh đô cảnh đẹp lạ nhường
Cô đà dạo khắp bốn phương xa gần
Tiên cô xuất thánh nhập thần
Thay Quyền vương Mẫu cầm cân cõi phàm
Thỉnh cô trắc giáng đàn tràng
Khuông phù đệ tử an khang thọ trường.

Hầu giá Cô Đệ Nhất Thượng Thiên

Ngày nay, việc Cô Đệ Nhất hiển linh ngày càng mờ nhạt dần và không còn quá nhiều người được tận mắt chứng kiến cô ngự đồng. Chỉ khi nào gặp những người sát căn, sát quả với Cô, Cô mới ngự đồng hiển linh.

 

Cô Đệ Nhất Thượng Thiên thần thông lục trí, cô chấm đồng những người nết na thảo hiền về Mẫu trong đền Sòng Sơn. Cô rất ít khi về ngự đồng. Chỉ khi nào có dịp khai đàn mở phủ lớn hoặc những người sát căn cô, thì cô mới về ngự đồng. Khi về ngự, cô mặc y phục màu đỏ bằng áo gấm hoặc lụa thêu phượng, dệt hoa, đầu đội khăn xếp, lưng thắt khăn vàng đeo vỉ lét đỏ. Cô làm lễ khai cuông rồi múa quạt.

Cô đệ nhất Thượng Thiên

 

Có nơi còn thỉnh Cô về, thêm một nghi lễ là se duyên. Cô ngự về làm lễ khai quang và múa quạt, trong trang phục áo màu đỏ, thêu phượng, đầu quấn khăn đóng (khăn vành dây), thắt khăn và vỉ lét đỏ.

Đền thờ cô Đệ Nhất Thượng Thiên ở đâu?

Do cô đứng hàng thứ nhất trong tứ phủ Thánh Cô, nên hầu hết các đền thờ Mẫu đều có thờ tượng cô bởi cô là vị Thánh Cô hầu cận thân cận nhất bên cạnh Mẫu. Trong những đền này, cung thờ Cô thường được đặt ngay sát bên cung chính thờ Mẫu.

Cũng có nhiều ý kiến tranh cho rằng đền chính thờ Cô Đệ Nhất Thượng Thiên là đền Dùm Tuyên Quang. Tuy nhiên thực tế đền này thờ Cô Đệ Nhất theo hầu Mẫu Thượng Ngàn chứ không phải là đền thờ Cô Đệ Nhất Thượng Thiên. Ý kiến khác cho rằng đền thờ cô tại Vân Đình (Ứng Hòa, Hà Nội). Tuy nhiên, nếu tìm hiểu kỹ, sẽ nhận thấy rằng cô Đệ nhất được thờ tại đền này không phải là Thánh Cô thuộc hàng tứ phủ Thánh Cô, hay nói cách khác, đó là một Cô Đệ Nhất khác không thuộc đạo Mẫu.

Trong thực tế, đền chính thờ Cô Đệ Nhất Thượng Thiên được nhiều người công nhận nhất nằm ở Nghệ An, cách đền ông Hoàng Mười 50km. Từ Hà Nội, có thể di chuyển đến đây bằng đường bộ thông qua Quốc Lộ 1A hoặc bằng đường hàng không tuyến Nội Bài – Vinh.


Bài tham khảo khác:

SỰ TÍCH VỀ CÔ ĐỆ NHẤT THƯỢNG THIÊN – ĐỀN CÔ Ở ĐÂU VÀ CÁCH DÂNG LỄ

Cô Đệ Nhất Thượng Thiên hẳn là không còn xa lạ với những ai thường xuyên đi đền chùa khấn vái. Tuy nhiên, đối với những người lần đầu có dự định đi lễ đền Cô, hẳn là chưa có nhiều thông tin.

Và hôm nay, để du khách hiểu thêm về vị Thánh Cô xếp hàng thứ nhất trong Thánh Cô tứ phủ này, bài viết xin được điểm qua về thân thế của Cô cũng như những lưu ý khi đi lễ đền Cô để lời cầu khấn của bạn được linh ứng nhất.

Truyền thuyết về Cô Đệ Nhất Thượng Thiên là ai?

+ Theo dân gian kể lại, cô Đệ Nhất Thượng Thiên xuất thân là con vua Thủy Tề, ngự ở Thoải Cung, sau lại được Ngọc Hoàng đại đế phong là Thiên Cung Công Chúa. Cô được biết đến là người hiền thục, nết na và vô cùng xinh đẹp.

+ Những sự tích về cô bắt đầu được kể lại từ thời Văn Lang. Đây cũng là những thần tích đầu tiên về việc cô giáng xuống hạ giới. Theo đó, khi các vua Hùng dựng nước và giữ nước, cô được vua cha Thủy Tề cho hạ phàm. Cô có công lớn trong việc giúp nhà nước Văn Lang thống nhất các bộ tộc trong nước. Cô cũng được biết đến là vị tiên cô theo đức Thánh cả giết giặc phương Bắc.

Ngoài ra, theo một số tài liệu cổ, cô còn được cho có liên quan tới câu chuyện rùa vàng giúp Thục Phán An Dương Vương xây thành Cổ Loa và chống giặc Triệu Đà sau đó. Tuy nhiên, thần tích này về cô còn rất mơ hồ và có tính chính xác không cao nên không được nhiều người nhắc đến.

+ Sự tích về cô sau đó tiếp tục được kể dưới thời nhà Lê sơ. Khi Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa ở đất Lam Sơn – Thanh Hóa, cô lại lần nữa giáng trần, góp công lớn giúp Lê Lợi diệt giặc Minh, lập ra nhà Lê.

+ Sau này, khi thiên hạ thái bình, ổn định, Cô không quay về trời cũng không về lại Thoải Cung mà đi theo hầu mẫu Liễu Hạnh, hay còn gọi là Mậu Đệ Nhất Thượng Thiên, vì thế mà cô cũng được dân gian gọi là Cô Đệ Nhất Thượng Thiên.

+ Sau này, tuy không còn xuất hiện dưới triều đại nào của lịch sử phong kiến, cũng không ghi nhận thêm thần tích nào về việc cô đầu thai chuyển thế giúp dân đánh giặc cứu nước nhưng vẫn có nhiều người chứng kiến cô hiển linh và chữa bệnh giúp dân. Theo đó, cô hay cưỡi mây cưỡi gió đi khắp các miền trong cả nước, từ Bắc vào Nam. Gặp cảnh đẹp nào cô cũng dừng chân, dựng nhà ngắm cảnh.

+ Ngày nay, việc Cô Đệ Nhất hiển linh ngày càng mờ nhạt dần và không còn quá nhiều người được tận mắt chứng kiến cô ngự đồng. Chỉ khi nào gặp những người sát căn, sát quả với Cô, Cô mới ngự đồng hiển linh. Khi ngự đồng, cô thường mặc áo màu đỏ.

Hướng dẫn Dâng lễ Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên 

Chọn ngày dâng lễ Cô

Đối với những người lần đầu dâng lễ lên Cô Đệ Nhất, việc chọn ngày lành tháng tốt là vô cùng quan trọng, bởi cô không thường xuyên hiển linh nên có thể sẽ không chứng giám được lời thỉnh cầu của bạn.

Theo đó, ngày tốt nhất trong năm mà du khách nên lựa chọn để dâng lễ lên Cô Đệ Nhất Thượng Thiên là ngày 3/3 âm lịch. Đây là ngày tiệc Mẫu Liễu Hạnh, nên việc cô Đệ Nhất Thượng Thiên hiển linh cùng với Mẫu là điều đương nhiên, và lời thỉnh cầu của bạn trong dịp này sẽ được Cô chứng giám và sẽ nhanh chóng linh ứng.

Bên cạnh đó, du khách cũng có thể chọn những ngày rằm, mồng Một đầu tháng hay những ngày đầu năm mới để dâng lễ lên cô.

Dâng lễ Cô Đệ Nhất Thượng Thiên nên cầu gì? 

Cô tuy không hiển linh thường xuyên, nhưng rất linh thiêng, bởi cô là vị Thánh Cô xếp hàng thứ nhất và là hầu cận thân cận nhất bên cạnh Mẫu Liễu Hạnh. Vì thế mà những lời thỉnh cầu của bạn không chỉ được cô chứng giám mà còn có thể đến được với Mẫu Liễu Hạnh, từ đó giúp cho những lời thỉnh cầu ấy linh ứng nhanh chóng hơn.

Tuy nhiên, đến dâng lễ Cô Đệ Nhất, du khách không nên cầu khấn những điều quá cao sang, không thực tế. Điều đầu tiên mà bạn nên cầu nhấn là cầu bình an và sức khỏe. Bên cạnh đó, những ai có bệnh trong người thì nên cầu khấn để được cô chữa trị cho khỏi bệnh, được sống lâu sống khỏe.

Sau khi đã cầu khấn những điều trên, du khách mới nên cầu tài lộc và công danh sự nghiệp. Đa phần những người cầu khấn cô phù hộ độ trì cho gia đình ăn nên làm ra, con cái học hành đỗ đạt hay thăng tiến trong đường công danh sự nghiệp đều được cô phù hộ độ trì.

Tuy vậy, khi dâng lễ lên Cô, không được phép cầu khấn những điều quá đáng, trái với luân thường đạo lý. Những kẻ cầu buôn gian bán lận được trót lọt hay lừa đảo, trộm cắp, cướp của mà vẫn được bình an, nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật chẳng những không được cô phù hộ độ trì mà còn bị Cô vật cho sống không yên ổn, nhanh bị pháp luật trừng trị hơn.

Bên cạnh đó, những điều quá đáng, thể hiện sự tham lam của bản thân như không làm mà cũng có ăn hay thăng tiến tới những vị trí không tưởng, không xứng đáng với tài năng và công sức mà mình bỏ ra cũng không được Cô chứng giám và phù hộ.

Dâng lễ Cô cần những gì? 

Một lễ dâng lên Cô Đệ Nhất không yêu cầu quá cầu kỳ, xa hoa, tốn kém nhưng nên có đủ những vật phẩm sau:

  • Hoa quả, bao gồm lọ hoa tươi và đĩa quả tươi.
  • Rượu thịt bao gồm 1 đĩa xôi, 1 con gà luộc hoặc 1 đĩa thịt luộc, 1 cút rượu trắng. Trầu cau.
  • Tiền vàng.
  • Bên cạnh đó cần có sớ viết tên người dâng lễ và cần chuẩn bị trước bài văn khấn khi dâng lễ lên cô.
  • Đặc biệt, trong mâm lễ không nên thiếu oản. Oản này nên là oản màu đỏ, tượng trưng cho Cô khi ngự đồng và cần được trang trí các họa tiết ở xung quanh cho sang trọng, lịch sự.

Dâng lễ Cô cần chú ý gì? 

Điều đầu tiên khi dâng lễ lên Cô Đệ Nhất cần chú ý là sự thành tâm và thành kính. Chỉ có một lòng hướng đến Cô và cầu mong những điều chính đáng, thật tâm mà mình đang mong muốn mới được cô chứng giám. Bên cạnh đó, không nên cầu xin Cô những điều phi thực tế.

Du khách cũng cần phải chú ý cách ăn mặc, nói năng, cư xử sao cho đúng mực, không được báng bổ thành thánh bởi như vậy sẽ bị thánh vật.

Vị trí Đền Cô Đệ Nhất Thượng Thiên ở đâu? 

Là một trong tứ phủ Thánh Cô và đứng hàng thứ nhất, nên hầu hết các đền thờ Mẫu đều có thờ tượng cô, trong đó đặc biệt là đền thờ Mẫu Liễu Hạnh, bởi cô là vị Thánh Cô hầu cận thân cận nhất bên cạnh Mẫu. Trong những đền này, cung thờ Cô thường được đặt ngay sát bên cung chính thờ Mẫu.

Cũng có nhiều luồng ý kiến tranh cãi về đền thờ chính của Cô Đệ Nhất Thượng Thiên hiện tại ở đâu. Có người nói đền chính thờ Cô là đền Dùm Tuyên Quang. Tuy nhiên thực tế đền này thờ Cô Đệ Nhất theo hầu Mẫu Thượng Ngàn chứ không phải là đền thờ Cô Đệ Nhất Thượng Thiên.

Ý kiến khác cho rằng đền thờ cô tại Vân Đình – Ứng Hòa – Hà Nội. Tuy nhiên, nếu tìm hiểu kỹ, sẽ nhận thấy rằng cô Đệ nhất được thờ tại đền này không phải là Thánh Cô thuộc hàng tứ phủ Thánh Cô, hay nói cách khác, đó là một Cô Đệ Nhất khác không thuộc đạo Mẫu.

Trong thực tế, đền chính thờ Cô Đệ Nhất Thượng Thiên được nhiều người công nhận nhất nằm ở Nghệ An, cách đền ông Hoàng Mười 50km. Từ Hà Nội, có thể di chuyển đến đây bằng đường bộ thông qua Quốc Lộ 1A hoặc bằng đường hàng không tuyến Nội Bài – Vinh.

LỜI KẾT: Trên đây là một số thông tin về Cô Đệ Nhất Thượng Thiên và cách dâng lễ lên Cô dành cho người mới lần đầu đi lễ. Hy vọng rằng thông qua đây, bạn có thể thực hiện chuyến đi của mình một cách thuận lợi để mang về cho gia đình nhiều tài lộc, sức khỏe.


Thứ Tư, 30 tháng 1, 2019

Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên

 Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên là vị Chầu Bà đầu tiên trong hàng Tứ Phủ Thánh Chầu, trước Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn. Chầu là vị thánh thuộc về Thiên Phủ.

"Biết ra thời nhẹ như tên
Nếu mà ko biết như thuyền bỏ neo
Quở cho trăm chứng hiểm nghèo
Chầu Quế trong triều giá ngự Đồi Ngang
"
―Chầu văn Chầu Đệ Nhất

Tương truyền Chầu Đệ Nhất có tên là Quế Hoa, nhưng cần lưu ý rằng Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên không phải Chầu Quế Hoa hầu bên cạnh Mẫu Liễu Hạnh.

Thần tích

Nữ tướng của Hai Bà Trưng

Chầu Đệ Nhất (tên Quế Hoa) và Chầu Cửu (tên Quỳnh Hoa) là nữ tướng của Hai Bà Trưng. Bà sinh ra ở đất Hà Giang. Khi cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng đến đường cùng, hai bà quay về quê nhà và tuẫn tiết ở Sông Lô.

Giáng sinh thời nhà Lê

Chầu Đệ nhất còn một giáng sinh nữa vào thời Lê Thánh Tông. Có viên quan Trần Vĩ, tuổi già thoái quan, lui về Nghi Tàm dạy học. Một đêm khi đang ngồi bên hồ ngắm trăng thì tự nhiên ngủ. Trong giấc mơ ông thấy Thiên đế cho ông được một người con gái. Khi tỉnh giấc, thấy lạ, về nhà nghe tin người vợ lớn tuổi vừa đậu thai. Sinh ra người con gái đúng như trong mộng. Ông mới đặt tên con gái là Quỳnh Hoa.

Lớn lên, nữ trung Nghiêu Thuấn được gả cho Liễu Nghi, tri phủ Hà Trung (Thanh Hoá). Khi Chiêm Thành lấn lướt sang bờ cõi nước ta, hai vợ chồng Liễu Nghi cùng nhau xông pha trận mạc. Thắng trận vua phong cho Liễu Nghi là Đô Đài Ngự Sử và bà là Quỳnh Hoa Phu Nhân.

Sau khi chồng mất, Quỳnh Hoa xin về Nghi Tàm. Vốn có tài trồng dâu nuôi tằm, bà về dạy dỗ dân chúng ở khu vực đó, hưng công nghề nghiệp, làm một vùng phú thịnh. Dân chúng trong vùng không ai không biết ơn. Sau khi bà hoá, vua phong là Quỳnh Hoa Công Chúa, nhân dân hơn 60 làng thờ làm Thành hoàng và còn tôn xưng là bà Chúa nghề tằm.

Nghi thức hầu đồng

Chầu ít khi ngự đồng (đây cũng là đặc điểm chung của các vị thánh trên hàng Thượng Thiên). Chỉ khi nào có tiệc khai đàn mở phủ, mà người ra trình đồng có toà lễ Tứ Phủ Chầu Bà Sơn Trang thì thường thỉnh Chầu về chứng toà đàn màu đỏ (gồm hình Chúa (Chầu), đôi cô hầu cận cầm quạt, mười hai cô nàng, động chúa, thuyền thoi…)[1]

Trang phục và phụ kiện

Khi ngự đồng thì Chầu thường mặc áo màu đỏ thêu phượng, choàng khăn hồng. 


Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên


Đền Cô Tiên, Sầm Sơn, Thanh Hoá. NAG Quỳnh Nguyễn.

Hán tự

_第一天仙

Nguồn gốc

- Hóa thân của Mẫu Đệ Nhất
- Tiên nữ chốn Thiên cung, con gái của Ngọc Hoàng Thượng Đế

Phủ/ nơi cai quản

Thiên Phủ [天府]

Lĩnh vực chính

- Cai quản Thượng Thiên
- Nắm giữ sổ Tam Tòa
- Bà Chúa của nghề chăn tằm dệt vải

Danh hiệu

Sắc phong

Dưới đây là những sắc phong cho công chúa Khúc Thị Ngọc, được xem là một trong những hóa thân của Chầu Đệ Nhất:

- Khúc Thị Ngọc công phu nhân chi thần (vua Thành Thái)
- Dực Bảo Trung Hưng Linh Phù Khúc Thị Ngọc Công Phu Nhân Tôn Thần (vua Duy Tân)
-Dực Bảo Trung Hưng Linh Phù Khúc Thị Ngọc Công Phu Nhân Tôn Thần, Hộ Quốc Tý Dân (vua Nguyễn Hoằng Tôn)

Danh hiệu

- Chầu Đệ Nhất
-Bà Chúa nghề tằm

Đền thờ

Địa điểm

- Các nơi có đền thờ Mẫu Đệ Nhất
- Đền Rồng, huyện Hà Trung, Thanh Hóa
- Lăng Chầu Bà Đệ Nhất, thôn Vĩnh Mộ, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, Hà Nội

Trang phục

Màu sắc

đỏ, hồng

NỔI BẬT

Những ngôi đền, chùa tại Kiên Giang

  1- Thành phố Rạch Giá  Đình Thần Nguyễn Trung Trực 07 Nguyễn Công Trứ, Vĩnh Thanh, Rạch Giá, Kiên Giang, Việt Nam Vân Long Tự Nguyễn Bỉnh...