Thứ Năm, 24 tháng 1, 2019

Chầu Lục Cung Nương

Tương truyền Chầu là hiện thân của Thánh Mẫu Liễu Hạnh, giáng hạ vào cửa nhà một tù trưởng người Nùng, mẹ chầu họ Trần (cũng có quan điểm cho rằng cha họ Trần, mẹ họ Hoàng) vốn dòng lệnh tộc thuộc vùng Hữu Lũng, Lạng Sơn, nên chầu còn được biết với tên gọi Mế Lục Cung Nương, hiệu “Lục Cung Công Chúa”. Trong văn dâng Chầu Lục có đoạn:

Truyền thuyết Chầu Lục Cung Nương

Theo truyền thuyết, Chầu Lục Cung Nương vốn là tiên nữ chốn thiên đình, vào dịp Ngọc Hoàng mở tiệc quần tiên, do lỡ tay làm rơi chén ngọc khi dâng rượu lên kính vua cha Ngọc Hoàng, vua cha liền nổi trận lôi đình giáng hạ Chầu xuống trần gian.

Chầu Lục Cung Nương

Chầu Lục Cung Nương

Thủ nhang Phủ Chính Tiên Hương loan giá Chầu Lục Cung Nương

Theo lệnh Chầu Lục  giáng trần  vào mùa thu Tháng 9 ngày 10 năm thân, sau 19 năm thì mãn hạn về trời nhưng vì Chầu còn thương nhớ phụ mẫu nơi trần gian nên vua cha cho Chầu  hiển thánh, cai quản miền sơn cước Hữu Lũng. Với tấm lòng yêu dân như, Chầu  thường hiển linh, trợ giúp nhân dân trồng trọt mùa màng bội thu, no ấm  nên được nhân dân rất tôn kính phụng thờ. Chầu Lục được gọi với nhiều danh hiệu khác như: Chúa Lục Cung Nương, Lục Cung Tiên Chúa, Lục Cung Công Chúa.

Chầu Lục Cung Nương khi về đồng như nào ?

Chầu Lục là một trong những vị Thánh Chầu danh tiếng rất hay ngự đồng khi khai đàn mở phủ. Trong thần điện và trong nghi lễ  hầu đồng của Tín ngưỡng thờ Mẫu tam tứ phủ, Chầu Lục ngự trong trang phục màu lam hoặc màu tím. Trong tâm thức dân gian, khi ngự đồng Chầu  Lục thường hay chấm đồng, cho thuốc chữa bệnh, cho lộc buôn bán, khi ngự về đồng Chầu chứng sớ chứng đàn rồi tán đàn sơn trang, sang khăn khi mở phủ và ban tài phát lộc cho bách gia trăm họ.

Chầu Lục Cung Nương

Thanh đồng Nguyễn Tất Kim Hùng loan giá Chầu Lục Cung Nương

Đền thờ Chầu Lục Cung Nương ở đâu ?

Đền chính thờ Chầu Lục Cung nương tại Lục Cung Linh Từ, thôn 94 xã Hòa Lạc huyện Hữu Lũng, Lạng Sơn. Ngoài ra còn Đền Cảnh Xanh (hay còn gọi là đền Cây Xanh) thuộc phường Minh Xuân, thành phố Tuyên Quang.

Hướng dẫn đường đi đền Chầu Lục Cung Nương chừng 2 tiếng xe chạy từ TP Hà Nội

 

Bản Văn Chầu Lục Cung Nương:

Sắc phong Chầu Lục Cung Nưong
Vốn dòng Trần Thị quê hương non ngàn
Hữu Lũng giang là nơi cát địa
Chín Tư ngàn tú khí là nơi
Chúa Tiên vâng lệnh y lời
Ở trong bệ ngọc, ra ngoài màn loan
Đêm ấy xuống trần gian báo mộng
Trần thị nưong tâm động bào thai
Tháng năm giờ tý mồng mười
Sinh ra Chúa Lục khác người trần gian
Đôi thung huyên vui mừng hớn hở
Khắp bản làng mừng rỡ bảo nhau
Mới hay như ý sở cầu
Sớm nâng niu ngọc, ngày chau chuốt vàng
Chốn phòng loan đêm ngày dưỡng dục
Đặt tên là Chầu Lục Cung Nương
Ơn trời sao khéo phi phương
Mặt huê hớn hở ,tính gương làu làu
Vẹn một bầu nước trong leo lẻo
Trách ông trăng già sao khéo vẩn vơ
Vô tình ép uổng duyên tơ
Hoa chưa kết nhụy trăng chưa tới kì
Hoá tức thì đôi mươi tháng chín
Giữa thu về xa lánh hồn nương
Thung huyên buồn sầu thảm nhớ thuơng
Sót xa tấc dạ ruột thường quặn đau
Trải bấy lâu thiên đình sai xuống
Nay đến ngày ,mãn hạn về tiên
Nỗi lòng thưong nhớ thung huyên
Dấu thiêng hiển tích trong miền Chín Tư
Tục truyền lưu để ngàn thu
Nhân dân thôn ấp còn thù giặc nguyên
Xuân sang mở hội đua thuyền
Nam thanh nữ tú cùng nhau đua tài
Bất thường một sớm hôm mai
Chầu lên đỉnh núi hoá thân tức thì
Sắc ban phong vang lừng tám cõi
Tiếng chầu ngàn chói lọi trời nam
Trong đền tấp nập sửa sang
Lối lên Sông Hoá lại càng thanh tao
Vào năm Kỷ Mão anh hào
Có Tiên Chúa Lục giáng vào thiên thai
Trên núi Thái bốn mùa mát mẻ
Dưới bản làng vượn hót oanh ca
Nhớ xưa họ Quách lương gia
Nhân từ có một hiền hòa không hai
Vừa gặp buổi trang đài hội yến
Chầu Lục vào dâng tiến kim bôi
Trống rung chưa kịp dứt hồi
Bỗng đâu Chầu Lục sảy rơi chén vàng
Trên chín bệ Vua cha phật ý
Nổi lôi đình truyền chỉ chiếu ban
Kíp đầy Chầu xuống trần gian
Mười lăm năm lẻ khải hoàn hồi cung
Nhà họ Quách vốn dòng quốc chỉ
Kết duyên lành Trần Thị Hồng Mai
Vào năm kỷ mão tháng hai
Ngày Mão giờ Mão Trang đài nở hoa
Vẻ cốt cách da ngà tựa tuyết
Bóng trăng tròn mặt nguyệt như in
Mày ngài mắt phượng tóc tiên
Môi son má phấn lại thêm nõn nà

Văn khấn Chầu Lục Cung Nương

Nén nhang thơm tâm thành khấn nguyện
Giãi lòng thành dâng tiến văn ca
Đường lên xứ Lạng bao xa
Đường về Hữu Lũng tuy xa mà gần
Chốn thanh tân long lâu điện các
Ví nào bằng cảnh hạc Lâm san
Đền thờ chầu Lục trên ngàn
Cây xanh che phủ xóm làng lơ thơ
Đường dốc núi quanh co trùng điệp
Nước Sông Thưong uốn lượn bao quanh
Đền thờ cao ngất non xanh
Lô xô đá mọc xung quanh đường đèo
Trên thời vượn hót thông reo
Dưới khe nước chảy ra chiều nghiêm trang
Lơ thơ mấy nóc nhà sàn
Ven bên sườn núi bản làng xa xa
Nghe suối chảy chim ca ríu rít
Bộ người nùng đầu chít khăn lam
Dao quai, xà tích ,áo chàm
Cơm lam,muối ống vượt ngàn lên non
Nhịp chân bước thiên sơn vạn thủy
Bắc Lệ ngàn ,Phố Vị suối ngang
Lắng nghe tiếng hát cung đàn
Điệu then đàn tính âm vang núi rừng
Điệu “soong hao” vang lừng khắp bản
Hội lồng tồng đợi bạn đầu xuân
Lên ngàn trảy hội sơn lâm
Ngôi đền Chầu ngự mấy tầng nguy nga
Trước sân đền cây đa cổ thụ
Nhuốm một màu chen phủ lá cây
Ngất trời gió cuốn sương bay
Chim kêu vượn hót đêm ngày xôn xao
Đường dốc núi lối vào sơn cước
Cảnh non bồng nước nhược bồng lai
Vào ra áo thắm thơ bài
Áo lam khăn củ ấu ,gót hài thêu hoa
Giáng ngự đồng trâm hoa điểm xuyết
Lược trâm cài ngọc tuyết thu ba
Tóc mây rẽ mái mượt mà
Phấn son trang điểm vào ra dập dìu
Cảnh núi rừng đìu hiu hút gió
Thú sơn lâm hoa cỏ tốt tươi
Dâng văn tấu thỉnh khuyên mời
Lục Cung tiên chúa giáng nơi bản đền
Ngôi đền thờ Sơn Lâm công chúa
Chầu Lục Cung tối tú chứng minh
Đền thờ thượng cổ tối linh
Khuông phù đệ tử khang ninh thọ trường

Xem thêm:

Ngầy khánh tiệc Chầu Lục Cung Nương vào ngày nào ?

Ngày tiệc hóa nhật của Chầu Lục vào ngày 10 tháng 9 âm lịch, ngày đản nhật chầu Lục vào 20 tháng 5 âm lịch hàng năm

Thứ Tư, 23 tháng 1, 2019

Chầu Bảy Kim Giao

Chầu Bảy Kim Giao còn được gọi ngắn gọn là Chầu Bảy hoặc Chầu Bảy Mỏ Bạch (trong đó Kim Giao là tên địa danh đền Kim Giao thuộc đất Thái Nguyên chính thờ của Chầu nên được gọi là Chầu Bảy Kim Giao, nay gọi là đền Mỏ Bạch) là vị thánh chầu thứ bảy trong hàng Tứ Phủ Chầu Bà, đứng sau Chầu Lục Cung Nương và đứng trước Chầu Tám Bát Nàn.

“Thỉnh mời chầu Bảy Kim Giao
Đêm đêm chầu mắc võng đào họa ca
Đền thờ rừng núi bao la
Đầu non thác đổ xa xa hổ gầm”

Thần tích về Chầu Bảy Kim Giao

Thần tích về Chầu Bảy cho rằng, chầu sinh ra trong một gia đình dân tộc thiểu số ở vùng Thanh Liên, Mỏ Bạch đất Thái Nguyên. Giữa lúc nước nhà trong cơn giặc dã, chầu đứng lên cùng dân bản và triều đình ra sức bình định dẹp loạn đảng giữ yên bờ cõi vùng Mỏ Bạch. Khi thanh bình, Chầu lại dạy dân biết canh tác trồng trọt, chăn nuôi, đặc biệt chầu còn truyền dạy cho dân trong vùng biết trồng chè Tuyết nổi tiếng chứ danh, và cho đến ngày nay, Thái Nguyên vẫn là vùng trồng trà nức tiếng nhất Việt Nam. Sau khi thác hóa, Chầu được Mẫu giao cai quản vùng rừng núi Mỏ Bạch Thái Nguyên.

Chầu Bảy Kim Giao hay Chầu Bảy Tân La?

Một thần tích khác lại lý giải Chầu là nữ tướng dưới trướng của Hai Bà Trưng, chầu Bảy hợp lực cùng Chầu Tám Bát nàn dẹp giặc, sau này thác hóa chầu được thờ tự ở vùng Tân La (Hưng Yên) nên được gọi là Chầu Bảy Tân La. Tuy nhiên theo cách lý giải này tác giả cho rằng chưa đúng vì ngôi đền ở Tân La, Hưng Yên chỉ thờ Chầu Tám Bát Nàn Đông Nhung Tướng Quân Vũ Thị Thục. Vì vậy tên gọi Chầu Bảy Kim Giao tác giả cho rằng chính xác hơn.

Chầu Bảy Kim Giao khi ngự đồng

Chầu Bảy Kim Giao là vị thánh chầu rất ít khi về đồng nhất trong hàng Tứ Phủ Chầu Bà. Hiếm khi thấy có người nào hầu mà mà thỉnh chầu về ngự. Chỉ tại đền chính của Chầu. Khi giá ngự về đồng, Chầu Bảy thường mặc áo màu tím hoặc màu xanh, sau nghi thức khai cuông rồi múa mồi chứng lễ cho đồng.


Một số hình ảnh về Chầu Bảy khi giá ngự đồng

Đền thờ Chầu Bảy Kim Giao ở đâu ?

Đền chính thờ Chầu Bảy Kim Giao là ngôi đền Kim Giao nay gọi là Mỏ Bạch Linh Từ, tọa lạc tại đất Chầu sinh sống là vùng Thanh Liên, Mỏ Bạch (nằm trên đường Dương Tự Minh, phường Quang Vinh, TP. Thái Nguyên) thuộc tỉnh Thái Nguyên. Đây là ngôi đền được cho là anh linh bậc nhất vùng Thái Nguyên, chỉ cách Hà Nội chừng 90KM.

Đền Mỏ Bạch Linh Từ nơi thờ tự Chầu Bảy

Ngày tiệc Chầu Bảy Kim Giao

Ngày 21 tháng 7 âm lịch hàng năm là ngày tiệc Chầu Bảy

Bản văn Chầu Bảy Kim Giao

Thỉnh mời Chầu Bảy Kim Giao
Đêm đêm chầu mắc võng đào họa ca
Đền thờ rừng núi bao la
Đầu non thác đổ xa xa hổ gầm

Đền thờ lập ở sơn lâm
Rừng thiêng nước độc bốn bề bao quanh
Đền thờ cao ngất non xanh
Lô xô đá mọc chung quanh đường đèo

Đền thờ vượn hót thông reo
Hang sâu vực thẳm cảnh đèo vắng tanh
Gà rừng thường lệ điểm canh
Bát muôn tiên nữ vin cành hái hoa

Dạo chơi phong cảnh sơn hà
Kim giao Mỏ bạch,Tân La linh từ
Tiếng đồn khắp hết thượng du
Anh linh thần nữ đền thờ tối linh

Thái Nguyên sơn thủy hữu tình
Quyền chầu cai quản sơn tinh mọi loài
Khi lên tấu đối thiên đài
Cưỡi mây nương gió khoan thai đi về

Dạo chơi non nước giang khê
Lúc lên tỉnh Lạng lúc về Kim giao
Bạn tiên mừng rỡ đón chào
Núi non trùng điệp thấp cao tầng tầng

Non tiên lạc thú hồng trần
Đền thờ phong cảnh mọi phần mọi xinh
Có phen Định Hoá hiện hình
Võ Nhai, Đồng Hỷ, Phú Bình , Phổ Yên

Thái Nguyên phong cảnh thiên nhiên
Ngàn thu tạo dựng lập đền Kim Giao
Nước trong như suối động đào
Non xanh như vẽ cù lao thị thành

Đêm khuya gió mát trăng thanh
Thông reo chim hót đầu ghềnh hoạ ca
Nhạc thiều văng vẳng xa xa
Quảng Hàn khéo gọi Hằng Nga khéo mời

Phép tiên vốn thực người trời
Giáng lâm dương thế cứu người trần gian
Lòng thành thắp nén tâm nhang
Hương hoa trái quả,thượng đàn kính dâng
Thỉnh chầu chắc giáng lai lâm

Khuông phù đệ tử thiên xuân thọ trường

Thứ Ba, 22 tháng 1, 2019

Chầu Tám Bát Nàn

Chầu Tám Bát Nàn còn được gọi là Chầu Bát Nàn hay Bát Nàn Đại Tướng Đông Nhung, là vị Thánh Chầu thứ tám trong hàng Tứ Phủ Thánh Chầu, đứng sau Chầu Bảy Kim Giao và trước Chầu Chín Cửu Tỉnh.

Là vị thánh Chầu thuộc miền Thượng ngàn

“Sắc phong Đại tướng Bát Nàn
Danh tên nữ tướng, Vương ban lưu truyền.
Rằng xưa thời trước công nguyên
Chầu là tiên nữ trên thiên giáng trần”

Chầu Tám Bát Nàn là ai ?

Chầu Tám Bát Nàn giáng hạ dưới thời nước ta còn trong ách đô hộ của nhà Đông Hán, với tên gọi là Vũ Thị Thục Nương, con gái của thầy thuốc Vũ Chất, nguyên quán ở Phượng Lâu, Bạch Hạc nay thuộc tỉnh Vĩnh Phúc.

Thần tích về Chầu Tám Bát Nàn

Thần tích vẫn còn lưu truyền về gia đình dòng họ Vũ vốn thuộc dòng hào phú vùng Phượng Lâu, một hôm ông Vũ Chất đi dạo chơi qua ngọn núi nọ thấy ngôi miếu thờ Sơn Tinh Công Chúa được lập từ thời thượng cổ, nay hoang tàn đổ nát, ông thành tâm liền huy động nhân dân quanh vùng góp tiền của công sức để tu sửa lại ngôi đền khang trang hơn. Khi về đến nhà chợt nằm mộng thấy có người tiên nữ đến xin làm con để trả ơn đã sửa đền. Liền đó, vợ ông thấy gió thu thổi, rồi có bóng người tiên nữ hiện ra trong làn hoa rơi trước cửa, kế đến thái bà thụ thai, đến ngày rằm tháng tám thì hạ sinh được chầu bà.

Lớn lên xinh đẹp đảm đang lại giỏi cung kiếm. Thái Thú Giao Châu lúc bấy giờ là Tô Định đem lòng si mê, muốn cùng bà kết duyên nhưng bà không chịu. Hắn bèn sai người giết hại cha bà cùng với lang quân của bà là Phạm Danh Hương. Thù nhà nợ nước, bà bèn tập hợp quân dân phất cờ khởi nghĩa. Vào năm 40 (SCN), chầu hội quân cùng với Hai Bà Trưng đánh đuổi được quân xâm lược Đông Hán.

Cũng trong tích này còn lưu truyền câu chuyện, khi dấy binh khởi nghĩa ở Tân La thì chầu bà đã nghe tiếng Hai Bà Trưng hiệu triệu, nhưng còn băn khoăn chưa biết có nên tập hợp nghĩa quân cùng với Hai Bà Trưng không, thì vào đêm đó chầu nằm mơ thấy nữ thần vâng lệnh Ngọc Hoàng xuống trao cho chầu bà lá cờ thần và khuyên chầu hội nghĩa theo Hai Bà Trưng phất cờ dẹp giặc, và Chầu đã làm theo ý trời về Mê Linh tụ nghĩa. Chầu được Bà Trưng Vương phong cho là Bát Nàn Đông Nhung Đại Tướng Quân, cùng chầu Bảy Kim Giao và Lê Chân Tướng Quân (Thánh Thiên Công Chúa) trấn giữ miền duyên hải từ Hải Phòng đến Thái Bình.

Năm 43 (SCN), sau ba năm nước nhà độc lập, quân Đông Hán dưới quyền chỉ huy của Mã Viện, quay lại xâm chiếm nước ta, bà cùng với Hai Bà Trưng kiên cường đánh trả, nhưng do thế yếu cuối cùng chầu cũng theo gương Hai Bà, trẫm mình để bảo toàn khí tiết. Thi thể của Chầu trôi dạt đến đâu nhân dân lập đền thờ ngài ở đó.

Đền thờ Chầu Tám Bát Nàn ở đâu? 

Đền thờ Chầu Tám Bát Nàn có ở rất nhiều nơi, nổi tiếng nhất có Đền Tiên La thuộc thôn Đoan Hùng, Hưng Hà, Thái Bình đây là nơi nhân dân chịu ơn chầu và cũng là nơi di thể chầu trôi về, nên ở đây chầu còn được tôn xưng là Mẫu Tiên La. Tại đây vẫn còn lưu truyền câu chuyện khi Chầu Bát đã thác hóa ở trên ngàn, chầu còn hóa phép đốn cây rừng, đóng thành bè gỗ theo dòng trôi về bến sông gần đền Tiên La rồi báo mộng cho người thủ đền cùng dân quanh vùng ra đón bè về để tu sửa đền.

Đền Chầu Tám Đồng Mỏ, thuộc thị trấn Đồng Mỏ, tỉnh Lạng Sơn tương truyền là nơi chầu hóa 

Đền Tân La ở Dốc Lã thuộc tỉnh Hưng Yên là nơi chầu đóng quân.

Đền Tiên La (đền vọng) hay còn gọi là Đền Tám Gian tại đường Lê Lợi, quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng cũng là nơi di hài chầu trôi về, tại đây bà còn được tôn xưng với tên Chúa Bát Nàn.

Ngoài ra còn rất nhiều đền khác trong tỉnh Thái Bình và nơi quê nhà của chầu ở tỉnh Vĩnh Phúc.

Chầu Tám Bát Nàn khi ngự đồng như nào ?

Chầu Bát là vị thánh chầu thường hay giá ngự về đồng, nhất là trong những dịp tiệc vui hoặc khi về đền chầu. Khi ngự đồng Chầu thường mặc áo màu vàng đầu đội khăn đóng (khăn vành dây) màu vàng, có dải von hoặc vỉ lét thắt dải buộc, sau lưng dắt kiếm và cờ lệnh như khi ra trận. Chầu là võ tướng vì vậy sau lễ tấu hương và khai quang múa kiếm cờ như quan lớn.

Chầu Tám Bát Nàn

Chầu Tám Bát Nàn

Một số hình ảnh khi chầu Bát loan giá ngự đồng

Ngày tiệc Chầu Tám Bát Nàn

Ngày tiệc của Chầu Bát là ngày 17/3 âm lịch (là ngày chầu hóa)

Văn Chầu Tám Bát Nàn

Phúc lành có được duyên nay
Về đây mới biết chuyện ngày xa xưa
Có tâm Phật Mẫu dẫn đưa
Con về Chầu Bát quỳ thưa lễ người.

Đủ đầy trái ngọt, hoa tươi
Lòng con thành kính xin người chứng tâm
Gió đưa thoảng mát hương trầm
Đền Chầu tĩnh tọa sơn lâm ngút ngàn.

Sắc phong “Đại tướng Bát Nàn”
Danh tên nữ tướng, Vương ban lưu truyền.
Rằng xưa thời trước công nguyên
Chầu là tiên nữ trên thiên giáng trần

Mười lăm tháng tám giờ dần
Làm con họ vũ, tảo tần nết na
Lớn lên xinh đẹp tài hoa
Đoan trang dáng ngọc sương sa cửu tuyền.

Trời se số phận tơ duyên
Lấy người họ Phạm Danh Hương cũng là
Tình nồng đang thắm mặn mà
Ngờ đâu tan vỡ lệ nhòa trời xanh

Oan tình sao phận mỏng manh
Phải đâu nhan sắc mà thành chia ly.
Nguyên do Tô Định mê si
Yêu nàng không được mới thì ra tay

Hại đi hai mệnh thân này
Chồng, cha nghĩa nặng ơn dày đã xa
Oan này nợ nước thù nhà
Chuyên binh luyện sĩ để mà cứu dân

Ngày đêm luyện tập chuyên cần
Đợi ngày tụ nghĩa xa gần xem sao
Trưng Vương khởi nghĩa cờ đào
Chầu theo phụng sự cùng vào quân binh

“Lê Chân” thống lĩnh đội hình
Dẹp tan Tô Định quân binh tụ về
Chầu đi tu ở chùa quê
Tiên La-niệm Phật say mê tháng ngày

Cầu Trời đất nước đổi thay
Dân không cực khổ tâm này mới yên
Dã tâm giặc chẳng từ hiền
Khởi binh xâm lược cậy quyền mạnh đông

Vận nhà đất nước chờ trông
Ai người ra giúp để trông cậy nhờ
Hai bà Trưng đã dựng cờ
Nữ nhi Chầu cũng chẳng mờ lòng trung

Quyết đem tài trí anh hùng
Đánh quân Mã Viện, kiên trung ngoan cường
Máu đào áo đỏ thê lương
Thế quân giặc mạnh khó lường ai hay

Thôi thì đâu tiếc thân này
Bao năm trần giới một ngày về thiên
Chầu hóa về khắp mọi miền
Dân ơn dựng lập đền thiêng phụng thờ

Phượng Lâu – Vĩnh Phú là quê
Hưng Yên – Dốc Lã dựng cờ đóng quân
Thái Bình – Tiên La cũng gần
Hải Phòng Đền vọng di thân dạt về

Đền thờ Chầu khắp miền quê
Linh thiêng tố hảo Chầu về hiển linh
Vân khăn đai thắt quanh mình
Kiếm vàng cờ lệnh quân binh rõ ràng

Phất cờ quân xếp đôi hàng
Lệnh truyền kiếm chỉ, trông càng uy linh
mấy ai rõ được sự tình
Tháng ba mười bẩy hóa sinh cõi trời.

Địa danh Đồng Mỏ chính nơi
Lưu truyền sự tích cho đời mai sau.
Về Chầu đường chẳng xa đâu
Ngã ba thị trân đường tàu ngang qua,

Đồi cao trên đỉnh cung tòa
Uy linh tố hảo thật là trang nghiêm,
Long xà hổ phục đôi bên
Nhất tâm nhất đạo tìm lên mà về.

Đền Chầu cảnh đẹp say mê
Ai lên tìm đến ra về chẳng quên
Muốn cho tốt đẹp dài bền
Về Chầu mà nguyện sớ tên mà trình

Chầu về hiện giáng uy linh
Độ ban taì lộc đời mình đẹp tươi
Ước mong tâm nguyện tròn mười
Vinh sang cuộc sống đẹp tươi cho mình

Phải đâu duyên phận hữu tình
Về Chầu được phúc cho mình sáng ra
Quanh năm tần tảo ở nhà
Không bằng một buổi đi xa về Chầu

Đức tin mãi nguyện một câu
A-Di-Đà-Phật in sâu tâm mình

Thứ Hai, 21 tháng 1, 2019

Chầu Chín Cửu Tỉnh


Chầu Chín Cửu Tỉnh là vị thánh chầu thứ chín trong hàng Tứ phủ Thánh Chầu đứng sau Chầu Tám Bát Nàn và đứng trước Chầu Mười Đồng Mỏ, là vị thánh chầu chầu uy quyền vốn dòng tiên nữ trên Thiên Đình, giáng hạ xuống đất Bỉm Sơn Thanh Hóa giúp dân.

Dâng văn Chầu Cửu xứ Thanh
Anh linh hiển hách quyền hành gần xa.
Đồi Ngang hầu cận Mẫu Bà
Sòng Sơn – Phố Cát thực là trang nghiêm.
Dung nghi tính hạnh thảo hiền
Khăn điều áo thắm dịu hiền thanh otân.

Sự tích Chầu Chín Cửu Tỉnh

Chầu Chín Cửu Tỉnh vốn dòng tiên nữ trên Thiên Đình vì vậy mà các thần tích về chầu không rõ ràng và đẩy đủ, chỉ biết là chầu sinh giáng ở đất Bỉm Sơn, Thanh Hóa để cứu dân độ thế. 

Sau khi thác hóa chầu trở thành vị Chầu Bà kề cận biên chép sổ sách bên Mẫu. Cũng có quan niệm cho rằng Chầu Chín là Quỳnh Hoa Công Chúa  trên Thiên Cung cùng với Chầu Đệ Nhất (Quế Hoa Công chúa), hai chầu giáng hạ xuống Đồi Ngang, Phố Cát, kề cận bên Đức Quốc Mẫu Liễu Hạnh. Chầu được Quốc mẫu Liễu Hạnh cho làm Chầu bà thủ đền ở đền Sòng Sơn nên còn gọi là Chầu Cửu Sòng Sơn.

Về nguồn gốc danh hiệu Chầu Chín Cửu Tỉnh, theo phiêm âm tiếng hán “Cửu” là chín, “Tỉnh” là giếng, vậy nên Cửu Tỉnh cũng có nghĩa là chín giếng, đó cũng chính là ý nghĩa trong danh hiệu của chầu, chầu cai quản chín mạch nước giếng âm dương ở xứ Thanh Hoa, nên đôi khi người ta cũng gọi chầu là Chầu Cửu Đền Sòng.

Chầu Chín Cửu Tỉnh khi giá ngự về đồng như nào ?

Chầu Chín Cửu Tỉnh thường khi giá ngự về đồng ở những ngôi đền chính thờ Chầu, ngoài ra còn ở một số đền còn thờ chầu làm Chầu Thủ Đền. Khi hầu giá Chầu Chín Cửu Tỉnh, thanh đồng dâng chầu trang phục  áo màu đỏ, cũng có một số nơi dâng chầu áo màu hồng, sau khi thỉnh chầu về khai quang rồi múa mồi, ban tài phát lộc cho thanh đồng, con nhang đệ tử cùng bách gia trăm họ.

Chầu Chín Cửu Tỉnh

Một số hình ảnh về chầu Cửu khi giá ngự về đồng.

Đền thờ Chầu Cửu ở đâu?

Chầu Chính Cửu Tỉnh thường được thờ cận kề bên Mẫu, nhưng đền được coi là đền chính của chầu là Đền Sòng Sơn Thanh Hóa và Đền Chín Giếng, Phủ Bóng (Nguyệt Du Cung) tại Phủ Dầy Nam Định.

Văn Chầu Chín Cửu Tỉnh

Dâng văn chầu Cửu xứ Thanh

Anh linh hiển hách quyền hành gần xa

Đồi Ngang hầu cận Mẫu Bà

Sòng Sơn – Phố Cát thực là trang nghiêm

Dung nghi tính hạnh thảo hiền

Khăn điều áo thắm dịu hiền thanh tân

Danh thơm truyền khắp xa gần

Chầu Cửu linh ứng tài thần linh thông

Thướt tha vẻ nguyệt bóng hồng

Ngày ngày phụng mệnh cửa công ra vào

Sòng Sơn, Chầu ngự ngôi cao

Đền thanh cảnh lịch ai nào dám đương

Đền thờ phong thủy là nhường

In đồ bát cảnh cát tường phong quang

Đền thờ lập ở bên đàng

Cây cao bóng mát trang hoàng uy nghi

Sơn son thếp bạc đan trì

Rồng bay phượng múa tức thì chầu lên

Dạo chơi các phủ các đền

Cây Đa phủ Bóng khi miền Nghệ An

Trên đền đẹp nhất hoa lan

Nhất thanh nhì sắc làm quan trong triều

Thành tâm lễ bái thỉnh kiều

Chân quỳ vai kiệu trước sau trình bày

Xe loan giá ngự đền đây

Hồng vân sáng tỏ tầng mây cửu trùng

Ngự ra vẻ đẹp lạ lùng

Cô hầu cô hạ tùy tùng khâm sai

Chân giận cánh phượng văn hài

Kim xa, mã não hoa tai hột cườm

Trang hoàng sạch sẽ tinh tươm

Hộp trầu phấn sáp lược gương bên mình

Lưng đeo túi gấm xinh xinh

Ba ngàn thế giới vạn hình ngự ra

Thiêng thay là phép Chầu Bà

Danh truyền Nam Việt gần xa tiếng đồn

Chầu nay phụng mệnh thiên tôn

Quản đền quản phủ sớm hôm chuyên cần

Ai mà hữu phúc hữu nhân

Chầu Bà Đệ Cửu có phần dành cho

Kẻ nào bụng dạ quanh co

Chầu Bà Đệ Cửu cho lo suốt ngày

Chầu Bà có phép thiêng thay

Không phải ai cũng thỉnh rày được đâu

Chầu bà phép thuật nhiệm màu
Ngự ra Chầu phán một câu rõ ràng
“Ta đây lịch sự đàng hoàng

Ngự đồng những chốn trang hoàng thanh cao

Những kẻ giả dối tầm phào

Ăn gian nói dối ta sao ngự về

Một khi cách trở giang khê

Thành tâm một dạ ta về chứng minh

Khó khăn trăm nối ngàn hình

Ta về giáng phúc điện đình chính nơi

Kể cho không phải thỉnh mời

Ta đây sẽ giúp mọi nơi mọi đường

Chỉ cần một nén tâm hương

Phụng sự Tiên Thánh từ đường quanh năm

Ngày tư cho chí ngày rằm

Các ghế vọng bái chữ “tâm” làm đầu

Không cần cầu đảo đâu đâu

Thiết tha khấn nguyện hữu cầu ắt linh

Ta nay có lệnh Thiên Đình

Phải về khải tấu tâu trình Mẫu vương”

Phán xong kíp giá lên đường

Trẻ già trai gái tỏ tường biết ra

Hôm nay con thỉnh chầu bà

Xin bà giá ngự điện tòa trang nghiêm

Ban cho vạn phúc muôn niên

Cửu nhà khang khái thiên niên thọ trường.

Chủ Nhật, 20 tháng 1, 2019

Chầu Mười Đồng Mỏ

 

“Ai lên Đồng Mỏ Chi Lăng
Nhớ người nữ kiệt cứu dân tiền triều
Nước non gặp vận hiểm nghèo
Chầu Mười Đồng Mỏ sớm chiều xông pha…” 


Chầu Mười Đồng Mỏ là vị thánh chầu thứ mười trong hàng Tứ phủ Thánh chầu, đứng sau Chầu Chín Cửu Tỉnh, cũng giống như Chầu Tám Bát Nàn, Chầu Mười Đồng Mỏ là vị nữ tướng anh linh hiển hách nhất vùng Lạng Sơn. Tên gọi Đồng Mỏ được lấy từ địa danh nơi chầu đã lập được nhiều chiến công hiển hách trong công chiến đấu trấn giữ bảo vệ bờ cõi trước quân xâm lược nhà Minh.

Sự tích Chầu Mười Đồng Mỏ

Có nhiều sự tích kể về Chầu Mười Đồng Mỏ khắp vùng Lạng Sơn, tuy nhiên hai sự tích dưới đây thường được phần đông nhân dân trong vùng truyền tụng:

Sự tích Chầu Mười Đồng Mỏ là con gái tù trưởng ở đất Đồng Mỏ

Sinh thời Chầu giỏi võ và kiếm cung, khi vua Lê Thái Tổ hiệu triệu toàn dân đánh giặc, chầu đã chiêu binh ra sức giúp triều đình. Sau khi giặc tan triều đình phong công, trấn giữ vùng Mỏ Ba, lúc thanh bình chầu lại giúp dân lập ấp tế trợ cứu bần. Đến mùa thu Chầu mãn hạn về tiên. Triều đình phong tặng anh hùng liệt nữ, tiếng Chầu anh linh biến hiện khắp Bắc Trung Nam xa gần nô nức trảy hội Mỏ ba. Chầu được Mẫu sắc phong Khâm Sai tứ phủ là một trong những vị Chầu tối linh được nhân dân và con nhang đệ tử  loan giá phụng thờ.

Sự tích Chầu Mười Đồng Mỏ dưới thời Lê Thái Tổ Trung Hưng khởi binh chống giặc

Theo tích này thì Chầu Mười vốn là người Tày, dưới thời vua Lê Thái Tổ Trung Hưng khởi binh chống giặc. Chầu sinh quán trong một gia đình có truyền thống đao cung võ nghệ bao đời trên đất Mỏ Ba (nay là Đồng Mỏ), Chi Lăng, Lạng Sơn. Lớn lên chầu lẫm liệt oai phong trở thành vị nữ tướng tài ba, tập hợp dân các dân tộc ở đất Đồng Mỏ, giúp vua Lê đánh đuổi giặc Minh mưu đồ xâm lấn nước Nam ta. “Một mối xa thư đồ sộ, há để ai chém rắn đuổi hươu. Hai vầng nhật nguyệt chói lòa, đâu dung lũ treo dê bán chó”, nàng chiêu mộ binh sĩ, rèn đúc giáo gươm quyết phò Lê Lợi diệt giặc cứu khổ muôn dân. Vua rất tin tưởng, giao cho chầu trấn giữ các châu, nơi cửa ải Chi Lăng.  Năm ấy trận Chi Lăng, Xương Giang trăm bề gian khó nhưng vị nữ nhi vẫn xả thân chiến trường, một đao một ngựa giao chiến chầu lập công chém đầu Liễu Thăng. 

Kháng chiến thắng lợi, chầu được vua phong công, giao cho cai quản vùng Mỏ Ba, Đồng Mỏ, trấn giữ ải Chi Lăng. Tại vùng Mỏ Ba, ba giúp dân lập xóm ấp làng bản, dạy dân làm ăn, được già trẻ xa gần ai ai cũng mến phục. Đến cuối mùa thu thì chầu về tiên.

Đền thờ Chầu Mười Đồng Mỏ ở đâu?

Đền Chầu Mười Đồng Mỏ được lập ngay sát cửa ải Chi Lăng, nơi chầu trấn giữ năm xưa, chính thờ là Đền Chầu Mười Đồng Mỏ hay Mỏ Ba Linh Từ – ngôi đền nổi tiếng xứ Lạng thờ phụng Chầu Mười thuộc xã Mỏ Ba, thị trấn Đồng Mỏ, Chi Lăng, Lạng Sơn.

Đền Chầu Mười Đồng Mỏ Chi Lăng.

Chầu Mười Đồng Mỏ khi giá ngự về đồng

Chầu Mười thường hay loan giá ngự đồng trong các dịp tiệc vui hoặc tại các cửa đền ở đất Lạng Sơn. Khi ngự đồng, chầu thường mặc áo vàng, đầu đội khăn vàng cuốn chữ nhân, ra tay dấu 10 ngón, lưng đeo cờ lệnh. Sau lễ khai quang dân hương, chầu một tay múa kiếm, tay kia múa cờ lệnh như là khi chầu xông pha nơi trận mạc.

Chầu Mười Đồng Mỏ

Thanh đồng loan giá Chầu Mười Đồng Mỏ

Tiệc Chầu Mười Đồng Mỏ

Hàng năm vào ngày 1 tháng 10 âm lịch, du khách xa gần đã bắt đầu hành hương về Đền Mỏ Ba nhân tháng tiệc chầu Mười Đồng Mỏ. Tuy nhiên để trả lời cho câu trả lời chính tiệc chầu Mười là ngày nào thì còn nhiều ý kiến khác nhau.

Theo huyền tích Chi Lăng, Xương Giang thì ngày tiệc của Chầu là vào 20/9. Còn theo một số tài liệu khác như sử nhà Lê thì ngày tiệc của Chầu là ngày 20/10, có nơi là 10/11.

Theo Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, ở đây có ghi lại trận chiến Chi Lăng vào ngày 20/9, cũng trùng khớp với trận đánh mà Chầu hi sinh, và cũng trùng với thời điểm cuối thu trong bản văn Chầu Mười đã viết: “Cuối thu mãn hạn về tiên – Nhân dân kỷ niệm lập đền Mỏ Ba”, như vậy thì ngày tiệc chính của Chầu Mười vào ngày 20/9 có thể cho là hợp lý nhất.

Kinh nghiệm đi Đền Chầu Mười Đồng Mỏ

Để di chuyển tới Đền Chầu Mười Đồng Mỏ, du khách có thể đi xe khách hoặc ô tô riêng tùy theo kế hoạch và sự xắp xếp của cá nhân cho hợp lý. Để có thể đi bằng xe khách, bạn có thể ra bến xe Mỹ Đình, Giáp Bát hoặc Nước Ngầm rồi bắt xe đi các tuyến Lạng Sơn để đến thị trấn Đồng Mỏ, Chi Lăng với thời gian dự kiến áng chừng gần 3h đồng hồ. Thông thường xe sẽ trả khách tại thị trấn Đồng Mỏ,  bạn cần bắt thêm một tuyến xe taxi hoặc xe ôm để chạy thẳng tới đền Đồng Mỏ cách đó chỉ khoảng chừng 5 đến 6km. Nếu đi bằng ô tô riêng khoảng chừng 2 tiếng rưỡi là lên đến nơi với quãng đường dài chừng 138Km theo đường cao tốc Hà Nội -Lạng Sơn. Lộ trình dự kiến phù hợp nhất: Qua Cầu Nhật Tân dọc theo đường Võ Nguyên Giáp tới đường cao tốc Hà Nội Bài Hạ Long/ QL18 đến ĐCT Hà Nội Bắc Giang/QL1A/QL37 – Cao tốc Bắc Giang Lạng Sơn – QL 279 – TL238A rồi đến Đền Chầu Mười

Bản văn Chầu Mười Đồng Mỏ

Ai lên Đồng Mỏ Chi Lăng
Nhớ người nữ kiệt cứu dân tiền triều
Nước non gặp vận hiểm nghèo
Chầu Mười Đồng Mỏ sớm chiều xông pha
Vốn người sinh quán Mỏ Ba
Cần lao nối dõi việc nhà đao cung
Gặp thời Thái Tổ Trung Hưng
Giúp vua dẹp giặc Liễu Thăng hàng đầu
Vua sai Chầu trấn các châu
Khắp vùng xứ Lạng địa iđầu giang san
Giặc Minh quen thói bạo tàn
Mưu đồ xâm chiếm biên cương địa đầu
Lệnh truyền hiệu triệu các châu
Sơn trang tám tướng nghe chầu ra binh
Mười đông chiến lược tung hoành
Dẹp tan giặc dữ triều đình phong công
Rước Chầu trở lại sơn trung
Giúp dân lập ấp lên vùng Mỏ Ba
Đức tài đã dậy gần xa
Bản mường cao lũng trẻ già đội ơn
Cuối thu mạn hạn về tiên
Nhân dân kỉ niệm lập Đền Mỏ Ba
Người gần cho chí người xa
Rủ nhau trảy hội mỏ ba sớm chiều
Đường lên khuất khúc cheo leo
Chênh vênh núi đá tai mèo nhấp nhô
Mỏ Ba phong thủy họa đồ
Suối trong uốn lượn đền thờ trang nghiêm
Long xà hổ phục chim muông
Vượn dâng trái chín ngát hương hồng đào
Nghe chim gõ mõ sớm chiều
Phượng hoàng tung cánh mĩ miều họa ca
Canh ba giờ tí hiện ra
Áo vàng phấp phới khăn hoa dịu dàng
Lưng đeo kiếm bạc cung vàng
Cưỡi trên mình ngựa hiên ngang oai hùng
Đêm thanh bẻ lái giữa dòng
Lạng Giang ,Bản Kí ,Kì Cùng Lạng Sơn
Dừng thuyền bái yết chùa tiên
Thoát thôi Chầu trở về miền Tam Thanh
Dạo chơi Bắc Địa Long Thành
Sông Hương , núi Ngự như tranh họa đồ
Tháp chùa Thiên Mụ nhấp nhô
Sài Gòn , Gia Định chơi chùa Vĩnh Nghiêm
Bạch Đằng bến Nghé Thủ Thiêm
Chơi thôi chầu lại về miền Cốc Giang
Lăng Ông cổ tích danh lam
Khi chơi Đà Lạt lúc sang Vũng Tàu
Khắp hòa Tam thập lục châu
Kon Tum Đắc Lắc một bầu sơn trung
Rừng già Chầu đã từng sang
Rừng Buôn Mê Thuột tiên nàng đón đưa
Chôm chôm soài cát rừng dừa
Trăm hoa ngàn quả tiễn đưa chân người
Bắc Nam trung một bầu trời
Dâng hương khấn nguyện Chầu Mười giáng lâm
Chữ rằng sở nguyện tòng tâm
Tấm lòng đệ tử nhất tâm một đời
Hôm nay văn hát mấy lời
Vun trồng công đức ngàn năm vững bền

NỔI BẬT

Những ngôi đền, chùa tại Kiên Giang

  1- Thành phố Rạch Giá  Đình Thần Nguyễn Trung Trực 07 Nguyễn Công Trứ, Vĩnh Thanh, Rạch Giá, Kiên Giang, Việt Nam Vân Long Tự Nguyễn Bỉnh...